جرثقیلها ابزارهای ضروری در صنایع مختلف هستند که به طور قابل توجهی به ایمنی، کارایی و توسعه اقتصادی کمک میکنند. جرثقیلها باید به طور منظم بازرسی شوند تا از ایمنی، قابلیت اطمینان و مطابقت با استانداردهای نظارتی اطمینان حاصل گردد. این ماشینها که برای بلند کردن وسایل سنگین تحت فشار قابل توجهی کار میکنند، در صورت عدم بازرسی و نگهداری مناسب میتوانند خطرات جدی برای کارکنان و اطرافیان ایجاد نمایند. در این مطلب به بازرسی جرثقیل و جنبههای مختلف آن میپردازیم.
اهمیت بازرسی جرثقیل
بازرسی جرثقیلها به شناسایی ساییدگی و پارگی، خرابیهای مکانیکی احتمالی و سایر خطراتی که میتوانند منجر به حادثه، جراحت یا آسیب به اموال شوند کمک میکند.
با انجام بازرسیهای دقیق و معمول، اپراتورها میتوانند مطمئن شوند که جرثقیلها به طور موثر و ایمن عمل میکنند. بازرسیهای منظم زمان خرابی جرثقیل را به حداقل میرساند، بهرهوری را افزایش میدهد و از پرسنل و تجهیزات در سایتهای ساخت و ساز و صنایع، محافظت میکند.
بازرسیهای منظم جرثقیل نه تنها یک الزام قانونی حفاظت و بهداشت کار وزارت کار است، بلکه یک جزء حیاتی از مدیریت تجهیزات و فرهنگ ایمنی محل کار میباشد.

انواع بازرسیهای جرثقیل
بازرسی جرثقیل برای اطمینان از ایمنی و قابلیت اطمینان تجهیزات آن ضروری است. این بازرسیها به شناسایی هرگونه مشکل بالقوهای که میتواند منجر به حادثه یا خرابی تجهیزات شود کمک مینماید. انواع مختلفی از بازرسیهای جرثقیل وجود دارد که هر کدام هدف خاصی را تامین میکند.
بازرسیهای دورهای جرثقیل
- به صورت برنامهریزی شده (ماهانه، سهماهه، ششماهه یا سالانه) انجام میشود.
- وضعیت کلی جرثقیل از جمله یکپارچگی ساختاری، سیستمهای مکانیکی و تجهیزات ایمنی ارزیابی میگردد.
- مستلزم بررسی دقیقتری نسبت به بازرسی قبل از عملیات است.
بازرسی قبل از عملیات
- قبل از استفاده از جرثقیل برای اولین بار هر روز یا قبل از هر عملیات خاص انجام میشود.
- بررسی عیوب قابل مشاهده، عملکرد صحیح کنترلها و وضعیت وسایل ایمنی.
تست بار جرثقیل
- شامل آزمایش ظرفیت بالابری جرثقیل برای تأیید اینکه آیا میتواند بار اسمی خود را به راحتی بلند کند یا خیر.
- این تست اطمینان ایجاد میکند که جرثقیل در شرایط حداکثر بار به درستی عمل مینماید.
- اغلب به صورت سالانه یا پس از تعمیرات یا اصلاحات قابل توجه انجام میشود.
بازرسی جامع سالانه
- یک بازرسی جامع که معمولاً طبق قانون یا مقررات مورد نیاز است.
- شامل بررسی دقیق توسط بازرس واجد شرایط است.
- بر اجزای باربر، یکپارچگی سازه و ایمنی کلی تمرکز دارد.
تست غیر مخرب (NDT) در بازرسی جرثقیل
- شامل تکنیکهایی مانند تست اولتراسونیک، بازرسی ذرات مغناطیسی، یا آزمایش نفوذ رنگ برای ارزیابی یکپارچگی مواد و ساختارها بدون ایجاد آسیب است.
- اغلب برای اجزای حیاتی مانند جوش و اعضای سازه استفاده میشود.
بازرسی عملکردی جرثقیل
- عملکردهای جرثقیل از جمله مکانیسمهای بالا بردن، نوسان و پایین آوردن را بررسی میکند.
- این بازرسی جرثقیل اطمینان میدهد که همه عملکردها بدون صداها یا رفتارهای غیرعادی کار میکنند.

بازرسی پس از حادثه
- پس از هر حادثه یا تصادف جرثقیل برای تعیین علت و ارزیابی آسیب انجام میشود.
- هدف از این بازرسی اطمینان از ایمن بودن جرثقیل برای کار مجدد است.
بازرسی بصری جرثقیل
- بررسی دقیق بصری جرثقیل و اجزای آن برای شناسایی هرگونه نشانهای از سایش، آسیب یا خوردگی.
- میتواند بخشی از بازرسیهای قبل از عملیات و دورهای باشد.
بازرسی جرثقیل برای انطباق با مقررات
- بازرسیهای انجام شده برای اطمینان از انطباق با مقررات ملی، محلی یا بینالمللی در مورد ایمنی تجهیزات.
- اغلب شامل دستورالعملهای خاصی است که در ایران توسط وزارت کار و در خارج از کشور توسط OSHA (اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا) یا سایر آژانسهای نظارتی مشخص شده است.
بازرسی تعمیر و نگهداری
- بررسیهای تعمیر و نگهداری منظم برای اطمینان از اینکه همه اجزا به درستی کار میکنند و سایش و پارگی احتمالی به طور پیشگیرانه برطرف میشود.
- ممکن است ترکیبی از بازرسیهای بصری و بررسیهای عملکردی باشد.

بازرسیهای شخص ثالث
- بازرسیهای انجام شده توسط آژانسهای خارجی یا بازرسان واجد شرایط برای ارائه ارزیابی بیطرفانه از وضعیت جرثقیل و مطابقت با استانداردهای ایمنی.

استانداردهای بازرسی جرثقیل
استانداردها و دستورالعملهای مربوط به بازرسی جرثقیلها را میتوان به طور کلی به دو بخش بینالمللی و ملی تقسیم کرد.
استانداردهای بینالمللی
از استانداردهای مطرح در این زمینه در سطح بینالمللی میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
استانداردهای OSHA (اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا)
استاندارد بازرسی جرثقیل اداره ایمنی و بهداشت شغلی آمریکا (OSHA) الزام میکند که تمام جرثقیلهای مورد استفاده در صنایع و کارهای ساختمانی تحت بازرسیهای منظم قرار گیرند تا از ایمنی و مطابقت آنها با استانداردهای عملیاتی اطمینان حاصل گردد.
استانداردهای ASME (انجمن مهندسین مکانیک آمریکا)
استاندارد بازرسی جرثقیل ASME (انجمن مهندسین مکانیک آمریکا) که عمدتاً در سند ASME B30.2 خلاصه شده است، الزامات ایمنی و عملیاتی جرثقیلهای سقفی و دروازهای را تشریح میکند. این استاندارد به عنوان یک دستورالعملجامع برای طراحی، نگهداری و بازرسی جرثقیلها برای اطمینان از عملکرد ایمن و رسیدگی به خطرات احتمالی عمل میکند.

ISO (سازمان بینالمللی استاندارد)
استاندارد بازرسی جرثقیل ISO، به ویژه ISO 9926، دستورالعملهایی را برای بازرسی دورهای و نگهداری جرثقیلها برای اطمینان از عملکرد و عملکرد ایمن آنها ارائه میدهد.
استانداردهای ملی بازرسی جرثقیل
در ایران سازمان ملی استاندارد و وزارت کار ضوابط و دستورالعملهایی برای بازرسی جرثقیلها دارند و به اعطای مجوز و صلاحیت بررسی و بازرسی جرثقیل میپردازند.
آییننامه جرثقیل وزارت کار
این آییننامه ضوابط و مقررات مربوط به بازرسی انواع جرثقیلها را در قالب قانون حفاظت و بهداشت کار ایران بیان میکند. بر اساس ماده 15 این آییننامه، قبل از راهاندازی جرثقیل نو باید تمام قسمتهای آن توسط شخص دارای صلاحیت بازرسی و آزمایش شود. در این آییننامه به لزوم بازرسیهای هفتگی، سالانه و بازرسی پس از تعمیر اشاره شده است. همین طور به اجزایی که باید همه روزه توسط باید مورد بازدید قرار گیرد، تاکید گردیده است. همچنین ذکر شده است که بازرسی جرثقیل باید هر سه ماه یک بار توسط متخصص مسئول کاملا و دقیقا انجام شود.
سخن آخر
بازرسیهای منظم جرثقیلها برای جلوگیری از حوادث و اطمینان از عملکرد ایمن در صنایع مختلف از جمله ساخت و ساز، تولید و حمل و نقل بسیار مهم است. پیروی از دستورالعملهای سازنده و استانداردهای نظارتی برای بازرسی جرثقیل ضروری است. در ماده 19 قانون حفاظت و بهداشت کار ایران آمده است که پس از هر بازرسی جرثقیل و آزمایش موضوع بند ۳ و بند ۴ ماده ۱۶ و ماده ۱۸ مقام یا متخصص مسئول باید گواهینامه اجازه کار (گواهینامه سلامت) صادر نماید. این گواهی نامه باید همیشه به وسیله مؤسسه مربوطه بایگانی و نگهداری شود و در هنگام لزوم ارائه گردد. دریافت گواهینامه بازرسی و سلامت جرثقیل طبق ضوابط و دستورالعملهای مشخص شده ضروری است. این گواهینامه با مجوز رسمی از مرکز تحقیقات و تعلیمات حفاظت فنی و بهداشت کار وزارت کار میباشد.
می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه اخذ گواهینامه های بازرسی با مشاورین ما در گروه صنعت هایپر در تماس باشید تا متناسب با شرایط و نیاز شما فرایند اخذ گواهینامه انجام شود.